کتاب حاضر مجموعه اشعار "امیر الشعرا ابوعبدالله محمد بن عبدالملک نیشابوری" متخلص به "معزّی" می باشد.این کتاب توسط استاد عباس اقبال آشتیانی تصحیح و انتشارات اساطیر با افزودن شرح حالی از مصحح به قلم استاد ایرج افشار،حواشی مرحوم بهمنیار بر نسخه شخصی خود که توسط استاد سیروس شمیسا گردآوری شده و همچنین مقاله ای از پروفسور امیرحسین عابدی که در بر گیرنده ابیات ناشناخته امیر معزّی می باشد،آن را به زینت طبع آراسته و منتشر خواهد کرد.
امیر معزّی از شعرای نامدار قرن ششم و ایام سلطنت سلجوقیان می باشد.او متولد نیشابور و فرزند عبدالملک برهانی شاعر می باشد.امیر معزّی بیشتر عمر خود را در دربار سلطان ملکشاه سلجوقی گذراند و به فرمان پادشاه تخلص خو را از لقب او که"معزالدنیا و الدین"بودگرفت و البته ملقب به "امیر الشعرا"نیز بود.پس از فوت ملکشاه،امیر معزّی،امیرالشعرای دربار سلطان سنجر شد.
دیوان اشعار امیر معزّی در حدود18500بیت شعر را شامل می شود.قالب های شعری او غزل،قظعه و خصوصاً قصیده می باشد.اشعار او ساده و خالی از تکلف می باشد و بعضاً در آنها اندرز،حکمت و توحید نیز دیده می شود.از جمله خصوصیات جالب توجه دیوان امیر معزّی این است که نخست این اشعار در بر گیرنده حوادث و رویدادهای تاریخی پنجاه و پنج سال از ایام سلطنت سلاجقه می باشد.چرا که امیر معزّی بطور پیوسته همراه و در ارتباط با پادشاهان،امرا و وزرای سلجوقی بوده و درباره تمامی فتوحات،انتصابات شعر می سروده است.و نکته دوم این که در این اثر در حدود 200 نام جغرافیایی ذکر شده است از این رو می تواند یکی از منابع ارزشمند در حوزه جغرافیای تاریخی ایران روزگار سلجوقی باشد.
برخی از علما،شعر امیر معزّی را متوسط،سست و خالی از فکرنو و معنی تازه و او را شاعری سطحی و مقلد شاعرانی چون غزنوی،عنصری و فرخی می دانند.همچنین او را شاعری درباری خوانده اند.
در خصوص ایراد اول شایان ذکر است که برخی شعر را صرفاً حکمی،عرفانی و مشتمل بر پند و اندرز و نیازمند شرح و تفسیر می دانند.حال آنکه شاعر نه حکیم است،نه عارف و نه نصیحتگر.شعر باید که از دل برآید بر دل نشیند،حال مضمون آن هرچه که می خواهد باشد.نظامی عروضی درباره شعر امیر معزّی می گوید:"از عذب گویان و لطیف طبعان عجم یکی امیر الشعرای معزّی بود که شعر او در طلاوت و طراوت به غایت است و از روانی وعذوبت به نهایت".
اما در خصوص ایراد دوم نیز باید گفت که هنر ایرانی،به معنای عام،از آغاز با دربار در ارتباط بوده و این امر منحصر به امیر معزّی نمی شود و اغلب شعرای ایران به غیر از حضرت فردوسی و حکیم ناصر خسرو به نوعی با دربار در ارتباط بوده اند و البته چاره ای جز این هم نداشته اند.هر چند که به نظر می رسد دربارهای ایران در بسط و گسترش هنر ایرانی نقش موُثری داشته اند و هنر ایرانی در دربارهای ایران رشد و نمو پیدا کرده است.
نکته آخر در خصوص شیوه تصحیح این اثر:استاد عباس اقبال آشتیانی برای تصحیح این دیوان از سه نسخه که قدیمی ترین آنها مربوط به عهد صفویه است ،استفاده کرده اند.
مجموعه دو جلدی "شور خدا" شرحی است برشش دفتر مثنوی معنوی مولوی،نوشته استاد ابوالقاسم پرتو که انتشارات اساطیر آن را منتشر نموده است.
